Σαν σήμερα, 18 Ιανουαρίου η γέννηση και ο θάνατος του Βασίλη Τσιτσάνη

Βασίλης Τσιτσάνης
1915 – 1984

Συνθέτης, στιχουργός, δεξιοτέχνης του μπουζουκιού και τραγουδιστής· από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του ρεμπέτικου και γενικά της ελληνικής λαϊκής μουσικής του 20ου αιώνα.

Ο Βασίλης Τσιτσάνης γεννήθηκε στα Τρίκαλα της Θεσσαλίας στις 18 Ιανουαρίου 1915. Οι γονείς του ήταν Ηπειρώτες κι εκτός από τον Βασίλη είχαν άλλα τέσσερα παιδιά, τρία αγόρια κι ένα κορίτσι. Αργότερα, οι φίλοι του οι ρεμπέτες του κόλλησαν το παρατσούκλι «Ο Βλάχος», επειδή ήταν ο μόνος  ρεμπέτης με στεριανή προέλευση.

Ο πατέρας του, τσαρουχάς στο επάγγελμα, είχε ένα μαντολίνο, με το οποίο έπαιζε κλέφτικα τραγούδια. Αυτά ήταν τα πρώτα ακούσματα του μικρού Βασίλη, μαζί με τις βυζαντινές ψαλμωδίες που άκουγε στην εκκλησία. Παρότι τον συνέπαιρνε η μουσική, πρωτόπιασε όργανο στα χέρια του μετά το θάνατο του πατέρα του το 1926. Ήταν ένα μαντολίνο, που κάποιος ντόπιος οργανοποιός είχε μετατρέψει σε μπουζούκι.

Στα γυμνασιακά του χρόνια άρχισε να αποκτά κάποιες γνώσεις μουσικής, μαθαίνοντας βιολί. Με αυτό συμμετείχε και σε κάποιες τοπικές εκδηλώσεις, προκειμένου να συνεισφέρει οικονομικά στην οικογένειά του. Αν και δεν είχε εμφανιστεί ακόμα δημοσίως με το μπουζούκι, καθώς ήταν απαγορευμένο και χωρίς καμία κοινωνική καταξίωση, έγραψε τα πρώτα του τραγούδια πάνω σ’ αυτό, σε ηλικία μόλις 15 ετών.

Το φθινόπωρο του 1936 κατέβηκε στην Αθήνα για να σπουδάσει Νομική και προκειμένου να συμπληρώσει το εισόδημά του έπιασε δουλειά στο νυχτερινό κέντρο «Μπιζέλια». Τον επόμενο χρόνο γνώρισε τον τραγουδιστή Δημήτρη Περδικόπουλο, ο οποίος τον πήγε στη δισκογραφική εταιρεία «Οντεόν»,  όπου ηχογράφησε το πρώτο του τραγούδι «Σ’ έναν τεκέ μπουκάρανε» (1937). Η «Αρχόντισσα», από τα σπουδαιότερα τραγούδια στην ιστορία της ελληνικής μουσικής, ήταν ένα από τα δεκάδες που ακολούθησαν. Την ίδια περίοδο, τραγούδια του, όπως «Να γιατί γυρνώ», «Παλάτια Χρυσοστόλιστα», «Ό,τι κι αν πω δεν σε ξεχνώ» και «Γι' αυτά τα μαύρα μάτια σου», ερμήνευσαν ο Στράτος Παγιουμτζής, ο Στελλάκης Περπινιάδης, ο Στέλιος Κερομύτης, αλλά και ο Μάρκος Βαμβακάρης.

Βρισκόμαστε στον αστερισμό της δικτατορίας Μεταξά και η εποχή επιβάλλει εμβατήρια, ενώ απαγορεύει τόσο τα προϋπάρχοντα τραγούδια του ρεμπέτικου περιθωρίου, όσο και τις εμφανείς ανατολίτικες μελωδίες. Ο Τσιτσάνης απαντά με το μπόλιασμα του ρεμπέτικου με δυτικά μελωδικά στοιχεία κι έτσι προσεγγίζει τις ευρύτερες μάζες. Τον Μάρτιο του 1938 υπηρετεί τη στρατιωτική θητεία του στο Τάγμα Τηλεγραφητών, στη Θεσσαλονίκη. Παίρνει άδειες και ποτέ δεν γυρνά στην ώρα του, γεγονός που εξοργίζει τους διοικητές του. Περνά πολλές μέρες στο πειθαρχείο, όπου γράφει ένα από τα ωραιότερα τραγούδια του, την «Αρχόντισσα». Στη Θεσσαλονίκη θα γνωρίσει και τη μελλοντική σύζυγό του, τη Ζωή Σαμαρά, με την οποία θα αποκτήσει δύο παιδιά, τη Βικτωρία και τον Κώστα.

Τα χρόνια της Κατοχής τα περνά στη Θεσσαλονίκη, όπου ανοίγει ένα δικό του κουτούκι, το «Ουζερί Τσιτσάνη», στην οδό Παύλου Μελά 22. Παράλληλα, γράφει ορισμένες από τις μεγάλες επιτυχίες του («Αχάριστη», «Μπαξέ τσιφλίκι», «Τα πέριξ», «Νύχτες μαγικές», «Ζητιάνος της αγάπης», «Ντερμπεντέρισσα», «Συννεφιασμένη Κυριακή»), που θα ηχογραφήσει μετά τον πόλεμο, όταν θα ανοίξουν και πάλι τα εργοστάσια δίσκων.

Το 1946 κατεβαίνει ξανά στην Αθήνα. Η εποχή του εμφυλίου αποτελεί άλλη μία πηγή έμπνευσης για τον Τσιτσάνη. Τα τραγούδια του, όμως, λογοκρίνονται και πάλι. Ορισμένα καταφέρνει και τα εκδίδει, επινοώντας διάφορα τεχνάσματα, πολλά κυκλοφόρησαν αρκετά χρόνια μετά, ενώ κάποια δεν εκδόθηκαν ποτέ. Το τέλος του εμφυλίου σημαίνει ταυτόχρονα και την πλήρη αποδοχή του Βασίλη Τσιτσάνη. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ‘50 μεσουρανεί στο μουσικό στερέωμα. Μερικά από τα τραγούδια αυτής της περιόδου είναι τα: «Χωρίσαμε ένα δειλινό», «Όμορφη Θεσσαλονίκη», «Αντιλαλούνε τα βουνά», «Καβουράκια», «Ξημερώνει και βραδιάζει».

Φέρνει στο προσκήνιο νέες φωνές, που δένονται μαζί του, όπως η Μαρίκα Νίνου, η Σωτηρία Μπέλλου και ο Πρόδρομος Τσαουσάκης. Ακόμα, ο Στέλιος Καζαντζίδης, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο Πάνος Γαβαλάς, ο Μανώλης Αγγελόπουλος, η Καίτη Γκρέυ, η Πόλυ Πάνου, η Χαρούλα Λαμπράκη, ο Σταμάτης Κόκοτας κ.ά. ερμηνεύουν τα διαχρονικά τραγούδια του: «Ίσως αύριο» (1958), «Τα λιμάνια» (1962), «Τα ξένα χέρια» (1962), «Μείνε αγάπη μου κοντά μου» (1962), «Κορίτσι μου όλα για σένα» (1967), «Με παρέσυρε το ρέμα» «Απόψε στις ακρογιαλιές» (1968), «Κάποιο αλάνι» (1968), «Της Γερακίνας γιος» (1975), «Δηλητήριο στη φλέβα» (1979).

Το 1980, με πρωτοβουλία της ΟΥΝΕΣΚΟ, ηχογραφείται ένας διπλός δίσκος με τίτλο «Χάραμα», όπως λεγόταν το μαγαζί στο οποίο ο Τσιτσάνης εμφανιζόταν τα τελευταία 14 χρόνια της καριέρας και της ζωής του. Σ’ αυτό το δίσκο παίζει μία σειρά από κλασικά του τραγούδια, αλλά και πολλά αυτοσχεδιαστικά κομμάτια στο μπουζούκι. Με την έκδοσή του στη Γαλλία, το 1985, παίρνει το βραβείο της Μουσικής Ακαδημίας «Σαρλ Γκρο». Όμως, στο μεταξύ, ο κορυφαίος δημιουργός έχει φύγει για πάντα...

Ο Βασίλης Τσιτσάνης άφησε την τελευταία του πνοή ανήμερα των γενεθλίων του, στις 18 Ιανουαρίου 1984, στο νοσοκομείο «Μπρόμπτον» του Λονδίνου, έπειτα από επιπλοκές μιας εγχείρησης στους πνεύμονες. Μέχρι και λίγες ημέρες πριν από το θάνατό του εμφανιζόταν κανονικά στο «Χάραμα» και δούλευε καινούργια τραγούδια.

Ο Βασίλης Τσιτσάνης έβαλε τη δική του ανεξίτηλη σφραγίδα στην ελληνική λαϊκή μουσική. Μπόλιασε το ρεμπέτικο με δυτικά μελωδικά στοιχεία και το έβγαλε από το περιθώριο, που το είχαν τάξει τα «αντικοινωνικά» και ανατολίτικα στοιχεία του. Εμπλούτισε τη λαϊκή ορχήστρα με νέα ηχοχρώματα, προσθέτοντας το πιάνο κι επιβάλλοντας το ακορντεόν ως όργανο της κομπανίας. Καινοτόμησε στο στίχο, με την απομάκρυνσή του από τις παραδοσιακές φόρμες του δίστιχου και της ομοιοκαταληξίας και επισημοποίησε και γενίκευσε το ρόλο του ρεφρέν. Με τον Τσιτσάνη, το ρεμπέτικο γίνεται «τέχνη» και η ρήξη με την παράδοση αρχίζει να γίνεται ορατή.

ΠΗΓΗ: http://www.sansimera.gr/biographies/163#ixzz3PBSRnO00

Το 2014 μέσα από 15 χάρτες

Χαρτογραφώντας τη χρονιά που πέρασε...

Αναδημοσίευση από το http://www.toperiodiko.gr/ 

Γράφει / Επιμελείται: Δανάη Κυρλή - Πολιτική + Οικονομία, Φωτο-Booth - 30/12/2014

Είναι και αυτή μια παράδοση. Ο χρόνος που φεύγει είναι πέρα από όλα τα άλλα  ένα σημείο αναστοχασμού και περισυλλογής. Τα «αποτιμητικά» θέματα είναι σχεδόν ανάγκη, ειδικά σε μια περίοδο σαν αυτή που ζούμε όπου ο πολιτικός – κοινωνικός χρόνος των εξελίξεων, των γεγονότων και των αλλαγών είναι εξαιρετικά σφοδρός και συμπυκνωμένος. Είναι ανάγκη δηλαδή να βρίσκουμε τις στιγμές εκείνες που να μας επιτρέπουν να πάρουμε μια άνασα και να βάλουμε (όσο γίνεται) τα πράγματα σε μία τάξη. Τι έγινε τη χρονιά που πέρασε λοιπόν;

Η χαρτογράφηση και η αποτύπωση δεδομένων με τη βοήθεια των χαρτών αποτελεί σίγουρα μία υπαρκτή προσπάθεια να απαντήσουμε (σίγουρα εν μέρει) σε συτό το ερώτημα. Ιδού 15 χάρτες στα πλαίσια μιας τέτοιας προσπάθειας για τη χρονιά που (σχεδόν) πέρασε:

1.      Χαρτογραφώντας τον απολογισμό του 2014 

Αυτός ο διαδραστικός χάρτης περιέχει πληροφορίες για τον πληθυσμό του πλανήτη, τις γεννήσεις και τους θανάτους, το προσδόκιμο ζωής, το εισόδημα και το περιβάλλον για το 2014 αλλά και προβλέψεις για τη μεταβολή τους μέχρι το 2050. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Γηραιά Ήπειρος φαίνεται όντως να γερνάει αφού ο πληθυσμός μεταβάλλεται με αρνητικό ρυθμό, κατά ποσοστό -0,1% σε σχέση με το 2013. Μην διστάσετε να πατήσετε πάνω στο χάρτη και να περιηγηθείτε στα δεδομένα του.

Πηγή: Population Reference Bureau

 

****

2.      Οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι

Σύμφωνα με την αναφορά του Wealth-X σε συνεργασία με τη UBS οι δισεκατομμυριούχοι – αυτοί που η αξία της περιουσίας τους υπολογίζεται πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια – οι οποίοι δεν είναι πάνω από 2500 άνθρωποι, ελέγχουν το 4% του παγκόσμιου πλούτου. Μέσα στην περασμένη χρονιά το ποσοστό των δισεκατομμυριούχων αυξήθηκε κατά 7% – το μεγαλύτερο ποσοστό στην Ιστορία. Στην Ελλάδα μάλιστα η κρίση τους επηρέασε θετικά αφού οι πολύ-εκατομμυριούχοι αυξήθηκαν κατά 22,2% και ο πλούτος τους κατά 12,5%. Χμμμ…

Πηγή: Wealth-X & USB Billionaire Census

 

****

 

3.      Η Μετανάστευση στην Ευρώπη

Ο παραπάνω εντυπωσιακός χάρτης απεικονίζει το συγκριτικό μέγεθος των χωρών της Ευρώπης σε σχέση με τους μετανάστες που δέχτηκαν μέσω θαλάσσης μεταξύ 2006 και 2014. Απεικονίζεται η πραγματικότητα της Νότιας Ευρώπης. Ένα φρικτό δςδομένο της πραπάνω απεικονισθείσας πραγματικότητας είναι ο αριθμός των μεταναστών χωρίς χαρτιά που χάνουν τη ζωή τους στν προσπάθειά τους να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον μακριά από τις εστίες ανθρωπιστικής κρίσης, τους ολέμους, τις καταστροφές. Παρά τα ελλιπή στοιχεία και την -ουσιαστικά- ανυπαρξία δομών καταγραφής αναφέρουμε ενδεικτικά από το project The Migrants Files δύο περιπτώσεις καταγραφών: «Η πρώτη (pdf) με τίτλο «Έκθεση σχετικά με τη δράση σε επείγουσες περιπτώσεις που αφορούν pateras (μικρές βάρκες)», γραμμένη το 2006, αποκαλύπτει ότι τα Ισπανικά Κέντρα Συντονισμού Ναυτιλιακής Διάσωσης ( MRCC ) έσωσαν την περίοδο από το 1991 ως το 2005 27.165 μετανάστες, ενώ καταμετρήθηκαν 335 νεκροί και 362 αγνοούμενοι. Αυτή είναι η μόνη εθνική έκθεση που ασχολείται ειδικά με το ζήτημα των απωλειών. Η δεύτερη (doc), με τίτλο «Επιλεγμένα περιστατικά κινδύνου στη θάλασσα με τη συμμετοχή Προσφύγων και Μεταναστών το 2011» , που παρέχεται από την Ύπατη Αρμοστεία και «βάση έρευνας γραφείου των ήδη δημόσια διαθέσιμων στα μέσα ενημέρωσης πηγών, που διεξήχθη μεταξύ Αυγούστου και Οκτωβρίου του 2011», απαριθμεί 39 γεγονότα, 23 απ’ αυτά στη Μεσόγειο και των οποίων ο θλιβερός απολογισμός ήταν 192 νεκροί και 341 με 421 αγνοούμενοι στα ευρωπαϊκά σύνορα.»

Πηγή χάρτη: Views of the World

 

****

 

4.      Η Βία ενάντια στις γυναίκες στην ΕΕ

Όπως φαίνεται, η βία που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες δεν απουσιάζει από την «πολιτισμένη» Ευρώπη, αφού το 2014 καταγράφηκαν σε χώρες όπως η Γαλλία ποσοστά βίας 40-50% σε γυναίκες άνω των 15 ετών, από οικείο ή μη πρόσωπο τους.

Πηγή: Views of the World

 

****

5. Η Ιστορική Ξηρασία

Ήδη τελειώνοντας το 2013 καταγραφόταν ως η ξηρότερη χρονιά στην ιστορία της Καλιφόρνια. Όπως φαίνεται στον παραπάνω χάρτη η κατάσταση το 2014 χειροτέρεψε και οι συνέπειες ήταν δραματικές: ο αγροτικός τομέας της πολιτείας – ο οποίος παράγει τα μισά φρούτα, ξηρούς καρπούς και λαχανικά των ΗΠΑ – έχασε 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια και 17.000 εποχιακοί εργάτες έχασαν τη δουλειά τους. Αναφορές προβλέπουν μάλιστα ότι μπορεί η ξηρασία να διαρκέσει ένα ολόκληρο αιώνα.

Πηγή: US Draught Monitor

 

****

6. Η κρίση στην Ουκρανία

Ο χάρτης αυτός απεικονίζει το ποσοστό των κατοίκων της Ουκρανίας που έχουν ως βασική τους γλώσσα τα ρωσικά. Είναι ένας ακόμη τρόπος για να κατανοήσουμε τις συνταρακτικές εξελίξεις που παρακολουθούμε στην Ουκρανία από τον Φεβρουάριο με το νέο καθεστώς που αποτελεί σύμπραξη νεοφιλελυθερων, φιλοΕΕ και νεοναζιστικών δυνάμεων.

Πηγή: ABC Australia

 

****

 7. Το Τραγικό Μυστήριο

Στις 8 Μαρτίου η πτήση 370 της Malaysia Airlines απογειώθηκε από την Κουάλα Λουμπούρ της Μαλαισίας με προορισμό το Πεκίνο. Δεν κατάφερε ποτέ να φτάσει στον προορισμό της. Μια πολυεθνική έρευνα ξεκίνησε στον Κόλπο της Ταϊλάνδης και έφτασε μέχρι την Νότια Κινεζική Θάλασσα και την Αυστραλία. Ο παραπάνω χάρτης, ο οποίος κατασκευάστηκε από τους χρήστες του Reddit, απεικονίζει την έρευνα αυτή. Ακόμη, μετά από τόσους μήνες έρευνας, δεν γνωρίζουμε που βρίσκονται τα ερείπια του αεροπλάνου.

Πηγή: Reddit

 

****

 8. Η Νίκη του Μόντι (Ινδία)

Η εκλογική νίκη του Μόντι δεν είναι αξιοσημείωτη μόνο για την άνευ προηγουμένου επικράτηση του ενάντια στους δεξιούς με απόλυτη πλειοψηφία στο Ινδικό κοινοβούλιο, αλλά και επειδή αποτελεί τη μεγαλύτερη εκλογική διαδικασία στην Ιστορία, αφού στις κάλπες προσήλθε το 65% του Ινδικού πληθυσμού, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 537 εκατομμύρια ψήφους. Στο χάρτη φαίνεται η αλλαγή στην προσέλευση στις κάλπες.

 Πηγή: Quartz

 

****

9. Το Ακριβό Κύπελο

Παρά τις συνεχόμενες διαμαρτυρίες το Βραζιλιάνικο κράτος ξόδεψε πάνω από 11 δισεκατομμύρια δολάρια για να χτίσει τις υποδομές που θα υποδέχονταν το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου 2014, σε 12 διαφορετικές πόλεις, που απεικονίζονται στο χάρτη.

Πηγή: Reuters

 

****

10. Η Έκρηξη του Φέργκιουσον

Η δολοφονία του μαύρου Μάικλ Μπράουν από τον λευκό αστυνομικό Ντάρεν Ουίλσον στις 9 Αυγούστου στο Φέργκιουσον του Μιζούρι πυροδότησε ανεξέλγκτες αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο και αγανάκτηση για την αστυνομική βία και το ρατσισμό. Μετά την απαράδεκτη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου να μην παραπέμψει τον υπεύθυνο αστυνομικό, το Νοέμβρη, το Twitter δημιούργησε τον παραπάνω χάρτη για να καταγράψει τις αντιδράσεις των χρηστών του σχετικά με την απόφαση. 

Πηγή: CartoDB

 

****

 

11. Ο Πανικός του Έμπολα

Το καλοκαίρι ξέσπασε πανικός μετά το θάνατο ενός άνδρα από τη Λιβερία, από τον ιό Έμπολα, σε ένα νοσοκομείο των ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα τα κρούσματα δεν εξαπλώθηκαν και οι περιοχές όπου ο Έμπολα αποτελεί υπαρκτό κίνδυνο απεικονίζονται στον παραπάνω χάρτη. Παρόλο που πρόκειται για μια τόσο μικρή έκταση, οι θάνατοι που οφείλονται στον Έμπολα είναι χίλιες φορές περισσότεροι από ότι σε οποιαδήποτε άλλη περιοχή του πλανήτη. 

Πηγή: Anthony England, @EbolaPhone

 

****

12. Ο Γάμος και η Μαριχουάνα

Από το 2014 σε 32 πολιτείες των ΗΠΑ πλέον είναι νόμιμη η χρήση της μαριχουάνας για ψυχαγωγικούς και ιατρικούς σκοπούς, ενώ το Φθινόπωρο σύμφωνα με απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου επιτρέπονται οι γάμοι ομοφυλόφιλων σε πολλές ακόμη πολιτείες. Αν και όπως φαίνεται στον παραπάνω χάρτη η πλειοψηφία δεν μπορεί να έχει και τα δυο.

Πηγή: Vox

 

****

13. Οι «Μαύρες» ζωές έχουν σημασία

Ένα από τα βασικά προβλήματα που αναδείχθηκαν μετά τη δολοφονία του Μάικλ Μπράουν ήταν η έλλειψη δεδομένων για αντίστοιχα περιστατικά. Πριν δυο βδομάδες το Κογκρέσο ψήφισε επιτέλους ένα νομοσχέδιο που απαιτεί την καταγραφή οποιασδήποτε ανάμειξης της αστυνομίας ή άλλης υπηρεσίας σε θανάτους. Ο χάρτης αυτός απεικονίζει τους θανάτους που έχουν ήδη καταγραφεί και σχετίζονται με συλλήψεις.

Πηγή: Martin Prosperity Institute

 

****

14. Η Αλλαγή στον Κατώτατο Μισθό

Μια σημαντική εξέλιξη του 2014 είναι η σταθερή – αν και μικρή – αύξηση του κατώτατου μισθού σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ, όπως μπορεί κανείς να δει στον παραπάνω διαδραστικό χάρτη.

Πηγή: BLR

 

****

15. Η Θερμοκρασία ανεβαίνει

Η αναφορά που εξέδωσε το International Panel on Climate Change το Νοέμβρη περιείχε την πιο σκληρή πρόβλεψη – μέχρι στιγμής – για την κλιματική αλλαγή. Ο χάρτης που δημιούργησαν παρουσιάζει τη μεταβολή της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της Γης από το 1986 μέχρι το 2005 και προβλέπει την θερμοκρασιακή αύξηση για το 2100, η οποία μπορεί να φτάσει μέχρι και τους 9 βαθμούς Κελσίου.

Πηγή: International Panel on Climate Change